Gezocht: extra ‘stroomgeneratoren’ om energietransitie mogelijk te maken
Netbeheerders Stedin en TenneT zijn op zoek naar marktpartijen die kunnen helpen met verplaatsbare ‘stroomgeneratoren’ om de pieken op het stroomnet op te vangen. Het gebruik van zo'n extra stroomvoorziening is nieuw en bedoeld om de energietransitie in Nederland zoveel mogelijk door te laten gaan en los te koppelen van de volle stroomnetten (netcongestie).
Leestijd
3 Minuten
Laatste update
5-7-2024
Deze oplossing wordt als eerste in de provincie Utrecht ingezet omdat de druk op het stroomnet daar nijpend is. De generatoren worden tijdelijk en op doelgerichte plekken ingezet, daar waar het stroomnet overbelast is en niet op korte termijn kan worden verzwaard.
Robert Kuik, directeur netwerkplanning TenneT:
“De tijdelijke stroomgeneratoren kan je zien als noodstroomvoorziening en worden geplaatst op grote knelpunten in het net. Ze leveren op afroep, alleen wanneer het echt nodig is, stroom aan netbeheerders Stedin en TenneT. Dit geeft tijdelijke verlichting op het net en is een belangrijke stap in de verduurzaming van het net.”
Dit wordt ook wel regelbare opwek genoemd. Stedin is de eerste regionale netbeheerder die deze noodoplossing, samen met landelijk netbeheerder TenneT, gaat inzetten. Het is één van de maatregelen die afgelopen 25 april via een Kamerbrief van de minister voor Klimaat en Energie (nu minister van groene groei) werd aangekondigd om de elektriciteitsvoorziening in de provincie Utrecht te borgen. Zodra de verplaatsbare noodstroomvoorzieningen niet meer nodig zijn in die provincie, kunnen ze worden ingezet in andere gebieden waar het stroomnet overvol is.
Afbeelding Flextender Utrecht_regelbare opwek
Illustratie hoe een verplaatsbare tijdelijke stroomgenerator in het stroomnet werkt voor verduurzaming.
Tijdelijk een beetje grijs voor meer groen
De extra stroomgeneratoren worden verdeeld over de provincie Utrecht neergezet en worden gebruikt totdat de netverzwaring gereed is, naar verwachting in 2029. De generatoren blijven het eigendom van de marktpartij(en).
Warmold ten Zijthoff, regiodirecteur bij Stedin:
"Om het risico op stroomstoringen te kunnen voorkomen, zijn dit soort tijdelijke noodstroomvoorzieningen noodzakelijk. Ze worden op strategische plekken in de provincie Utrecht neergezet en zijn een goede oplossing, nadat we alle andere alternatieven hebben gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan afspraken met grote bedrijven om pieken in hun stroomverbruik te verlagen, de inzet van batterijen en dergelijke. De noodstroom wordt hoofzakelijk gebruikt tijdens spitsmomenten in de wintermaanden. Daarbij gaat het hooguit om tien procent van het jaar (ongeveer 800 uur). De CO2 uitstoot van deze maatregel verdient zich ruimschoots terug doordat we hiermee borgen dat we ‘all-electric’ woningen en laadpalen kunnen blijven aansluiten. Met een beetje grijs helpen we de verduurzaming dus vooruit, voorkomen we dat het stroomnet volledig op slot gaat en kan de beweging naar een nieuw duurzaam energiesysteem doorgaan."
Steun lokale overheden essentieel
Naast marktpartijen is de steun van lokale overheden essentieel om deze noodoplossing mogelijk te maken. Het gaat dan om het beschikbaar stellen van grond, ruimtelijke inpassing, het versneld verlenen van vergunningen en het wegnemen van mogelijke stikstofbelemmeringen. Er is maximale steun nodig om de extra stroomgeneratoren tijdig op de juiste plekken te krijgen.
Informatie voor marktpartijen
Via een openbare aanbesteding kunnen marktpartijen hun stroomgeneratoren, tegen een redelijke flexvergoeding, tijdelijk beschikbaar stellen aan Stedin en TenneT. Op TenderNed is een Request for Information (RFI) gepubliceerd onder de naam ‘Flextender Utrecht’. De RFI sluit, voor reacties van marktpartijen, per vrijdag 8 augustus om 16.00 uur. Stedin en TenneT verwachten dat deze oplossing een bijdrage kan leveren aan de verlichting van de netcongestie vanaf 2026.
Veelgestelde vragen
Over de inzet van tijdelijk regelbare opwek
Tot de netverzwaring gereed is, kunnen we meer mensen van stroom voorzien (bijvoorbeeld voor aansluiting van nieuwe woningen) door het plaatsen van tijdelijk regelbare opwek. De aanbesteding die we hiervoor doen is techniekneutraal, maar we houden rekening met oplossingen op fossiele brandstoffen. Gezien de urgentie van de netcongestie en de ruimte die dit oplevert voor nieuwbouw van duurzame woningen en verduurzaming door meer warmtepompen en laadpalen voor elektrisch vervoer. De opbrengst van deze maatregel weegt op tegen het nadeel van de (beperkte) tijdelijke CO2- uitstoot die hierdoor wordt veroorzaakt. Dit blijkt uit de analyze die Stedin samen met het ministerie van EZK en the impact institute heeft gedaan.
Het tekort in Utrecht neemt naar verwachting met 100 MW af. Dat zijn 50.000 woningen die we kunnen aansluiten. Het potentieel kan zelfs oplopen tot 250 MW.
Stedin onderzoekt op welke plekken generatoren helpen met het oplossen van congestie. Uiteraard houdt Stedin zich hierbij aan de geldende regels en zorgen we voor de juiste vergunningen. Voor generatoren geldt dat ze niet in woonwijken geplaatst mogen worden.
We verwachten vanaf 2026 dat ze hooguit 10 % van het jaar nodig zijn, mede afhankelijk van de hoeveelheid hele koude dagen en de effectiviteit waarmee de andere maatregelen worden ingezet. De oplossing is tijdelijk in afwachting op netverzwaringen. Huidige verwachting is dat vanaf 2029 de grootste problemen op het hoogspanningsnet zijn opgelost.
Begin dit jaar werden er nieuwe netprofielen bekend van TenneT. Dit had gevolgen voor de onderzoeken van Stedin. Het gevolg was een herijking van de Flextender waarin we in plaats van grootschalige opslag ook andere marktpartijen voor andere technische oplossingen moesten benaderen.
Op 3 juli wordt de RFI gepubliceerd, met als doel om de marktpartijen een laatste keer om input te vragen voordat we de aanbesteding na de zomer open zetten voor partijen.