Vondsten bieden kijkje in verleden van Tusschenwijk

Op de plek waar nu het transformatorstation aan de Zeestraat in Wijk aan Zee staat, is in 2021 (voorafgaand aan de bouw) archeologisch onderzoek uitgevoerd. Een team onderzoeks- en adviesbureau voor archeologie en cultuurhistorie RAAP ging op zoek naar sporen van het historische ‘Erf Tusschenwijk’ en een mogelijke oudere voorganger daarvan. De vondsten en publicaties zijn nu online in te zien op de site van het ‘Huis van Hilde’.

Weduwe_Nicolaes_Visscher_1720.png

Op oude kaarten is te zien dat de statige ‘villa’ met bijgebouwen en een erf tussen 1681 en 1720 is ontstaan. De buitenplaats of het landgoed Tusschenwijk is qua opzet te vergelijken met historische landgoederen in de omgeving zoals Westerhout, Westerwijk en Rooswijk. Hier stonden geen kastelen, maar wel een statig pand van een welgestelde familie met redelijk veel grond en mooie tuinen. Zo behoorde Tusschenwijk net als Westerhout en Beeckestein (in Velsen) aan de familie Boreel.

Hoge verwachtingen
Vanwege de bouwplannen vroeg TenneT een omgevingsvergunning aan en vanuit de gemeente werden daar bepaalde eisen aan gesteld. Omdat er voor dit gebied beleidskaarten liggen ‘met hoge archeologische verwachtingen’ is door adviesbureau Arcadis eerst een uitvoerig bureauonderzoek uitgevoerd met behulp van bekende kaarten en databanken.

In beeld
Aansluitend ging RAAP aan de slag met een inventariserend veldonderzoek. Ewan Mol, projectleider van de opgraving: “Eerst hebben we een booronderzoek uitgevoerd om te bekijken wat de bodemopbouw is, welke bodemverstoringen je er vindt of mogelijke vondsten en indicatoren zoals houtskool. Daarmee breng je de verschillende cultuurlagen in beeld. Om vast te stellen welke historische informatie in de bodem aanwezig is, hebben we met gravend onderzoek 3.400 m2 op het terrein blootgelegd.”

RAAPklein.jpg

In de bodem bewaren
“De buitenplaats zelf hebben we niet aangetroffen”, zo laat Ewan weten. “We vermoeden dat het hoofdgebouw van de buitenplaats net tien meter ten noorden van het onderzoeksgebied ligt. De resten daarvan blijven voorlopig in de bodem bewaard. Wat we wel gevonden hebben zijn sporen van de oude Tusschenwijkweg, perceelsgrenzen (greppels en sloten) en sporen van landbouw en/of tuinbouw, zoals grondverbeteringssporen en hekwerken.”
 

‘Voor het ontstaan van Tusschenwijk was er geen of weinig menselijke activiteit op het jonge duinzand’
 

Onontgonnen duingebied
Oudere sporen van voor de 17e eeuw zijn tijdens het archeologisch onderzoek niet gevonden. “Voor het ontstaan van Tusschenwijk was er geen of weinig menselijke activiteit op het jonge duinzand”, vertelt collega Helle Molthof, onderzoeker bij RAAP. Volgens haar was het gebied in de eerste helft van de 17e eeuw en daarvoor nog onontgonnen duingebied, met duinpannen en duinkoppen.

RAAPklein2.jpg

Kelders en putten
Helle: “Voor een deel was de bodem in de opgraving nog intact. De oudste grondsporen die we vonden, hoorden bij het erf van de ten noorden gelegen villa. Denk daarbij aan verkleurde lagen in de grond die zich bijvoorbeeld aftekenen in de vorm van plantbedden. De bakstenen structuren zoals funderingen, kelders en waterputten die we tegenkwamen, zijn afkomstig van jongere gebouwen. Die behoorden dus niet toe aan de villa Tusschenwijk zelf, maar aan de buurtschap die in de 19e eeuw op de plek verrees. Zo vonden we vooral sporen van de woninkjes uit die latere tijd.”

 

RAAPlinks.png

‘Voor archeologen zijn scherven van aardewerk een waardevolle vondst omdat we die tot een halve of een kwart eeuw nauwkeurig kunnen dateren’

Nauwkeurig dateren
Eén van de vondstcategorieën die je in de bodem vaak tegenkomt, is aardewerk. Ewan: “Voor archeologen zijn scherven van aardewerk een waardevolle vondst omdat we die tot een halve of een kwart eeuw nauwkeurig kunnen dateren. Er is vooral gebruiksaardewerk in de vorm van serviesgoed en keukengerei aangetroffen uit de periode van de 18e tot de 20e eeuw.”

Van botten tot bouwmateriaal
Ander ‘huishoudelijk afval’ dat de onderzoekers tegenkwamen bestaat uit dierlijk botmateriaal (o.a. paard, rund, hond, vis, gevogelte). Ook zijn enkele benen gebruiksvoorwerpen gevonden, waaronder een handvat van een mes en een knoop. Verder zijn fragmenten pijpaarde (kleipijpjes), glas (fragmenten van flessen, drinkglazen, vensterglas en enkele kralen), bouwmateriaal (tegels, plavuizen, bakstenen, dakpannen), metaal (o.a. spijkers, gespen, lepel, deurknop, muurijzers en gereedschap), schelp, kunststof en leer (o.a. een stukje halsband) opgegraven.

RAAPpaardklein.jpg

 

V181_2_gesp.jpg

Huis van Hilde
De archeologische vondsten zijn inmiddels bestudeerd en samen met de bevindingen  gedocumenteerd op de site van het ‘Huis van Hilde’. Hier is het provinciaal depot voor archeologie van Noord-Holland ondergebracht (Castricum) en worden meer dan 2 miljoen bodemvondsten bewaard. Op deze site van de provincie Noord-Holland vindt u naast de gepubliceerde onderzoeksrapporten ook foto's van vondsten op het terrein van Tusschenwijk.